اصول حسابداری و انواع آن را نام ببرید

آنچه در این مطلب خواهید خواند:

• تعریف اصول حسابداری
• انواع اصول حسابداری
• اصل افشای کامل اطلاعات
• اصل بهای تمام شده
• اصل تحقق درآمد
• اصل تطابق یا مقابله هزینه و درآمد
• مفروضات حسابداری

اصول حسابداری یکی از مهمترین موضوعات در زمینه حسابداری است که برای هر سازمان و شرکتی ضروری است. هدف این مقاله آشنایی شما با اصول حسابداری، انواع و نحوه استفاده از آن‌ها است.

آشنایی با نرم افزار حسابداری سایان

تعریف اصول حسابداری

اصول حسابداری مجموعه‌ای از مبانی، قواعد و استانداردهایی هستند که برای طبقه‌بندی، ثبت، تجزیه‌وتحلیل و گزارش‌دهی معاملات مالی یک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اصول نحوه تعیین سود، شناسایی هزینه‌ها و گزارش وضعیت مالی یک موسسه را مشخص می‌کنند.

اصول حسابداری در سطح بین‌المللی معمولاً تحت دو چارچوب اصلی شناخته می‌شوند:

• استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی (IFRS)

• اصول پذیرفته‌شده حسابداری (GAAP)

هر سازمان باید بسته به حوزه فعالیت خود از این استانداردها پیروی کند تا اطلاعات مالی آن قابل مقایسه و مورد اعتماد باشد.

انواع اصول حسابداری

1. اصل افشای کامل اطلاعات
2. اصل بهای تمام‌شده
3. اصل تحقق درآمد
4. اصل تطابق هزینه‌ها با درآمدها

بیشتر بخوانید: بازار کار حسابداری در ایران

اصل افشای کامل اطلاعات

همه رویدادها و وقایع مالی یک کسب‌وکار که در یک دوره زمانی مشخص بر تصمیم‌گیری ذی‌نفعان و تنظیم گزارش‌های مالی اثرگذار هستند، باید به طور کامل افشا شوند. افشای اطلاعات از طریق ارائه گزارش‌هایی که اثر معاملات و رویدادهای مالی بر وضعیت مالی واحد تجاری را نشان می‌دهند و همچنین از طریق ضمائم و یادداشت‌های توضیحی در متن یا همراه با صورت‌های مالی انجام می‌شود. هدف از این افشاگری، ارائه اطلاعات شفاف و دقیق به سرمایه‌گذاران، بستانکاران، بانک‌ها و سایر ذی‌نفعان برای تسهیل در فرآیند تصمیم‌گیری آن‌ها است.

توجه داشته باشید که اصل افشای اطلاعات به معنای افشای تمامی جزئیات نیست؛ بلکه ابتدا باید هزینه تهیه و ارائه اطلاعات و میزان ارتباط آن با اهداف و شرایط مورد نظر بررسی شود و سپس اقدام به افشا صورت گیرد. همچنین لازم به ذکر است که کیفیت اطلاعات افشا شده، تأثیر مستقیمی بر اجتناب مالیاتی در کسب‌وکار دارد؛ به‌طوری‌که هرچه کیفیت این اطلاعات بالاتر باشد، امکان اجتناب از مالیات نیز بیشتر خواهد بود.

اصل بهای تمام شده

اصل بهای تمام‌شده به این معناست که تمامی مبادلات در زمان وقوع، بر اساس هزینه واقعی آن‌ها ثبت می‌شوند. منظور از بهای تمام‌شده، مبلغ نقدی یا معادل نقدی است که برای به دست آوردن دارایی در زمان خرید پرداخت شده است. بر همین اساس، بدهی‌ها نیز بر اساس ارزش نقدی جاری در زمان مبادله محاسبه و ثبت می‌شوند.

در صورتی که دارایی از طریق مبادلات غیرنقدی به دست آید، ارزش آن معادل ارزش بازار یک دارایی مشابه در زمان انتقال مالکیت تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، در دفاتر حسابداری، بهای تمام‌شده تاریخی ثبت می‌شود، نه ارزش فعلی دارایی.

این اصل، هرچند تغییرات در ارزش دارایی‌ها طی زمان و نوسانات ارزش پول را نادیده می‌گیرد، اما مزیت اصلی آن در واقعی بودن است. بهای تمام‌شده به‌سادگی قابل پیگیری بوده و ارزش واقعی دارایی در زمان خرید را با دقت نشان می‌دهد.

چرا این اصل مهم است؟

1. جلوگیری از تورم کاذب در ارزش دارایی‌ها
2. ایجاد یک استاندارد قابل اتکا برای گزارش‌دهی
3. تسهیل در ارزیابی عملکرد مالی سازمان

نقاط ضعف:

• این اصل ارزش جاری دارایی‌ها را منعکس نمی‌کند.
• در شرایط تورمی، ممکن است تصویر درستی از وضعیت مالی ارائه ندهد.

اصل تحقق درآمد

درآمد باید تنها در زمانی ثبت شود که به‌طور قطعی کسب شده باشد، نه پیش از آن. به عبارت دیگر، معیار اصلی برای شناسایی درآمد، قابل اتکا بودن و قابلیت اندازه‌گیری دقیق آن است. بر اساس اصل تحقق درآمد، ثبت درآمد به زمان دریافت وجه وابسته نیست، بلکه به محض تحقق آن انجام می‌شود.

برای شناسایی درآمد، لازم است سه شرط زیر رعایت شود:

1. مبلغ درآمد باید به‌طور منطقی قابل اندازه‌گیری باشد.
2. اطمینان کافی از دریافت درآمد وجود داشته باشد.
3. تمام فعالیت‌های لازم برای کسب درآمد به‌طور کامل انجام شده باشد.

اصل تطابق یا مقابله هزینه و درآمد

بر اساس اصل تطابق، هزینه‌هایی که برای ایجاد درآمد صرف شده‌اند باید به همان دوره‌ای تخصیص یابند که درآمد مربوطه در آن شناسایی شده است. به عبارت دیگر، سود هر دوره از تفاضل میان درآمدهای کسب‌شده و هزینه‌های مرتبط با آن درآمدها در همان دوره محاسبه می‌شود.

بر اساس این اصل، هزینه‌هایی که در دوره جاری انجام شده و دارای منافع آینده هستند، به‌عنوان دارایی در صورت‌های مالی شناسایی و ثبت می‌شوند. همچنین درآمدها باید در دوره تحقق شناسایی شوند و هزینه‌های مرتبط با آن‌ها نیز در همان دوره محاسبه و ثبت شوند.

بیشتر بخوانید: مقایسه نرم افزار های حسابداری

مفروضات حسابداری

پس از آشنایی با اصول حسابداری، نگاهی به مفروضات این علم ضروری است. مفروضات حسابداری، پایه و اساس اصول حسابداری و مبنای تهیه صورت‌های مالی هستند. در استانداردهای حسابداری ایران، این مفروضات با در نظر گرفتن مناسبات حقوقی کشور تعیین شده‌اند و هر یک ممکن است مبنای شکل‌گیری یک یا چند اصل حسابداری باشند.

مفروضات حسابداری عبارت‌اند از:

• فرض عینیت: معاملات و رویدادهای مالی باید مبتنی بر شواهد عینی ثبت شوند.

• فرض هزینه: هزینه‌ها باید بر اساس قیمت واقعی و در زمان وقوع ثبت شوند.

• فرض تداوم فعالیت: فرض می‌شود واحد تجاری به فعالیت خود در آینده ادامه می‌دهد.

• فرض تفکیک شخصیت: واحد تجاری به‌عنوان شخصیتی مستقل از مالکان و مدیران آن در نظر گرفته می‌شود.

• فرض واحد اندازه‌گیری: کلیه مبادلات مالی بر اساس یک واحد پولی مشترک ثبت و گزارش می‌شوند.

اگر می‌خواهید در مورد حسابداری بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم فیلم های آموزشی "آپارات هوشکار" را دنبال کنید.